Research Interests

DİKKATİN KONTROLÜ

Bilişsel kontrol, görev ile ilgili bilişsel süreçleri/davranışları sürdürmek; göreve ile ilgisiz olanları ise durdurmaktır. Bilişsel kontrol her zaman mükemmel çalışmaz.

Stroop görevi bilişsel kontrolün mükemmel olarak çalışmadığı bir koşul sağlar. Stroop görevinde uyarıcı olarak çeşitlik renklerde yazılmış kelimeler sunulur ve uyarıcının rengine tepki verilir. Kelimenin anlamı görev ile ilgisiz olmasına rağmen dikkat filtresi dışında -genellikle- bırakılamaz. Bu koşul bize seçici dikkatin kontrolünün hangi durumlarda nasıl çalıştığını araştırmak için bir fırsat sunar.

Seçici dikkatin kontrolü işleminin nasıl ve ne zaman tetiklendiği, kontrolün hangi koşullarda gerçekleştiği, hangi koşullarda ortadan kalktığını hem sağlıklı bireylerde hem de hasta popülasyonlarında araştırmaktayım.

Şu sıralar dikkatin kontrolünü dinamik sistem modelleri ve yapay sinir ağları kullanarak araştırmayı planlamaktayım.

Mine Mısırlısoy (Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Psikoloji Bölümü) ile birlikte seçici dikkatin kontrolü işleminin, uyarıcıların özelliklerine bağlı olarak otomatik bir biçimde değişip değişmediğini inceliyoruz (TÜBİTAK 1001 113K530). Uyarıcıların özelliklerine göre otomatik olarak belirlenen kontrol işlemi, seçici dikkatin kontrolünü veya cevap verme davranışını içerebilir. Bu bilişsel işlemlerden hangisinin geçerli olduğunu anlamak için, ikinci dili İngilizce olan katılımcılarla dikkatin kontrolü ve cevap verme davranışının kontrolünün uyarıcı ve tepki dilleri bakımından değişip değişmediğini inceledik. Ayrıca Stroop uyarıcılarında kelime ve renklerin farklı zamanlarda sunulduğu bir deney protokolü geliştirdik.

Aslı Bahar İnan (Atılım Üniversitesi, Psikoloji Bölümü) ile birlikte kontrol işleminin bir önceki uyarıcının hangi özelliklerinden etkilenerek değiştiğini inceliyoruz. Bunun için görsel dinamik beyaz gürültü kullanarak, "okuma" ve "rengi söyleme" işlemlerini farklı derecelerde modifiye ediyor ve bunun seçici dikkatin kontrolünü ne şekilde değiştirdiğini araştırıyoruz.

Baykal Tülek (Selçuk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları) ile birlikte, Uyku Apnesi (OSAS) hastalarında seçici dikkatin kontrolü işleminin tamamiyle değilse bile kısmi olarak bozulduğunu gösterdik.

MÜZİK ALGISI

Müziği olmayan insan topluluğu yoktur. Müzik üretmek, dinlemek, eşlik etmek, müziğe duygusal tepkiler vermek, bildiğimiz kadarıyla, insansı türlere özgüdür.

Müziğin bilinen bir adaptif fonksiyonunun olmaması, müziğin yapısının dilin yapısının ile benzeşmesi, müzik algısı altında yatan bilişsel işlemlerin incelenmesini ilginç kılmaktadır.

Müziğin anlamlandırılması (müzikal gerilim ve çözülmenin algılanması, müzikal kalıpların duygusal tepkilerle eşleştirilmesi) pasif ve örtük (implicit) olarak kazanılan bilişsel bir yetenektir. Bu nedenle bir kültürün müziği farklı bir kültürel ortamda yetişen bir kişiye yabancı gelir.

Müzik algısının kültüre bağlı olarak nasıl kazanıldığını, bunda etki eden faktörleri ve müzik algısını modelleyebilecek, kendiliğinden organize olan (self-organizing) yapay sinir ağları kullanarak araştırdım.

Bu konuda halen yürüttüğüm bir çalışma yoktur. Konu ile ilgilenen Yüksek Lisans veya Doktora öğrencisi olursa, "Diatonik olmayan perdelerin müzikal tonal şemaya entegrasyonu", "Türk müziğine özgü tonal harmonik şemanın yapısı" ve "Armoni algısı ile tempare sistem (just vs. equal tempared scales) arasındaki ilişki"yi araştırmayı planlamaktayım.

Bu konuda, yüksek lisans ve doktora tezlerim çerçevesinde, danışmanım Hasan Gürkan Tekman (Uludağ Üniversitesi Psikoloji Bölümü) ile birlikte, müzikal beklentilerin tersine çevrilebildiğini durumları ve diatonik olmayan akorların müzikal tonal şemaya entegrasyonunda kural temelli (rule-based) zihinsel temsillerin geçeri olup olmadığını inceledik.

Seyit Yöre ile birlikte Türk Sanat Müziği için bir elektronik derlem (corpus) oluşturduk ve Türk Sanat Müzigi Derlemi'ni araştırmacıların kullanımına sunduk. Türk Sanat Müzigi Derlemi makam müziği algısı araştırmalarında kullanılacak veri tabanı işlevi görecektir. Ayrıca, Seyit Yöre ile birlikte, kendi kendine örgütlenen yapay sinir ağları kullanarak (self-organizing networks, SOMs) makamların seyir özelliklerine göre nasıl sınıflandırılabileceğini araştırdık. Bu projemiz TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir (110K040).

Timothy Justus ile birlikte Türkiye ve Amerikalı dinleyicilerin Makam Müziği ve Tonal Armonik müzik ile ilgili bellek performanslarını inceledik.